Al een decennium lang saboteert N-VA het sociaal woonbeleid. Dat is de enige mogelijke conclusie die ik kan maken na bijna vier jaar wekelijks het beleid in vraag te stellen en alternatieven te suggereren. Het resultaat van de passage van Liesbeth Homans en Matthias Diependaele? Of het nu huren of kopen is, wonen was nog nooit zo duur. Wie van thuis niks meekrijgt, en rekent op de overheid voor een duwtje in de rug, komt bedrogen uit.

De enige ‘oplossingen’ zijn afgestemd op enkelen, nooit op de 180.000 gezinnen die al jaren noodgedwongen wachten op een overheid die haar plicht niet doet. De oplossing ligt nochtans voor de hand: bouw meer en sneller sociale woningen. Dat is goed voor iederéén. Alle deelmarkten (koop, private huur en sociale huur) zijn immers met elkaar verbonden, het is het totale aanbod dat de betaalbaarheid mogelijk maakt. Een pand kan immers zowel gekocht worden door een gezin, private verhuurder of de overheid. Geloof het of niet, de afgelopen jaren kwamen er méér woningen bij dan gezinnen. En tóch daalt de betaalbaarheid. Conclusie: er wordt gebouwd voor de verkeerde groepen in onze samenleving, met alle gevolgen van dien.

CYNISCHE N-VA-MINISTERS

De rol van de N-VA-ministers is zeer cynisch. Lippendienst bewijzen aan betaalbaar wonen, maar beleidskeuzes maken die dat net tegenwerken. Het is alsof je enthousiast verkondigt dat je een marathon in een recordtijd zal afleggen, om vervolgens met een shotgun je voeten overhoop te schieten. Slechts één conclusie is mogelijk: de Vlaamse Regering saboteert haar eigen woonbeleid. En in tegenstelling tot andere (gewezen) Vlaamse ministers gaat het niet enkel om onkunde, maar vooral ook om onwil. Geen amateurisme, maar sabotage.

Daar is de verplichte fusie van sociale woonmaatschappijen, nét wanneer de wachtlijst historisch lang was, een mooi voorbeeld van. Het heeft geleid tot het lamleggen van het bouwtempo van de sociale woningbouw. Wraakroepend om dan een minister te zien beweren dat ‘men’ niet genoeg woningen bouwt. Daarnaast is hij niet streng genoeg voor gemeenten die hun deel niet doen; met als gevolg dat meer dan een miljard (!) budget niet uitgegeven wordt. Met het overschot van 2022 konden maar liefst 3.320 woningen gegund zijn.

Met het overschot van 2022 konden maar liefst 3.320 woningen gegund zijn.

Bijna de helft (135 op 300) van de gemeenten doet niet wat ze moet doen. Maar gemeenten tot hun verantwoordelijkheid roepen? Niets van. Liever gemeenten die wél het nodige doen, blokkeren door hen een plafond op te leggen. Gemeenten die 15% sociale woningen op hun grondgebied hebben, mogen volgens hem geen beroep meer doen op voordelige leningen vanuit Vlaanderen om te bouwen ondanks het budget voorhanden én de lange wachtlijst. Begrijpen wie begrijpen kan. Gelukkig zette een uitspraak van het Grondwettelijk Hof dit ondertussen recht.

Wie toch het budget vindt om sociaal te lenen, krijgt ook het deksel op de neus. Diependaele haalde namelijk de sociale woonlening weg bij de verschillende woningmaatschappijen die lokaal en op maat konden werken, en bracht het onder bij het Vlaams Woningfonds. Resultaat: een sociale woonlening werd niet alleen moeilijker gemaakt, maar ook de dienstverlening werd afgebouwd. Onder minister Homans werden de subsidies voor sociale koopwoningen afgeschaft, het maakt de bouw en verkoop van sociale koopwoningen moeilijker haalbaar voor sociale huisvestingsmaatschappijen. Hoewel verhaal na verhaal naar boven komt (zowel van particulieren als van de Vlaams ombudsman), weigert de meerderheid (N-VA, Open VLD en CD&V) steevast hoorzittingen. Alles om het eigen falen te blijven verhullen.

SHERIFF DIEPENDAELE

Diependaele gedraagt zich gewoon als een strenge sheriff die zijn eigen draagvlak onderuit schopt.

De steeds stijgende vraag is natuurlijk erg storend voor een minister die de aanbodstoename tegenwerkt. Voor de politieke perceptie komt het hen goed uit om die wachtlijst artificieel te ‘verkleinen’. N-VA’ers komen graag streng uit de hoek als het op Wonen aankomt. Voor mededogen is er weinig ruimte. Voor stigmatisering des te meer. Denk aan verplichte VDAB-inschrijving, de verhoging van het taalkennisniveau, controle op de bankrekening, controle op buitenlandse eigendom, strengere boetes op onderbezetting. Ze ondergraven rechtstreeks de solidariteit én het draagvlak voor sociale woningbouw.

Gemeenten die niets of te weinig doen, krijgen keer op keer een nieuwe kans. Iets wat voor sociale huurders niét geldt. Dit is gewoonweg laf.

Fraude is fraude, maar Diependaele doet wel erg graag aan cherry-picking. Niet iedere inwoner wordt even streng geviseerd. Zo horen we N-VA zelden over misbruik met verhoogde tegemoetkomingen of studiebeurzen voor wie een fictief laag inkomen heeft. Wat écht tegen de borst stoot, is de onverschilligheid van minister Diependaele richting gemeenten die verzaken aan hun plicht. Wie niets doet of te weinig, krijgt keer op keer een nieuwe kans. Iets wat voor sociale huurders niét geldt. Dit is gewoonweg laf. Het is de taak van iedereen die bevoegd is voor Wonen, om te strijden voor méér sociale woningen. Dat is geen gemakkelijke opdracht, maar met zo’n essentieel beleid speel je geen spelletjes. Steeds meer komen de lasten op de schouders te liggen van gemeenten die hun nek uitsteken. Enkel solidariteit en verdeling van de uitdagingen kunnen een uitweg bieden uit deze wooncrisis. Beleid voeren dat daar tegenin gaat, stigmatiseren van wie de overheid nodig heeft en het continu doorschuiven van de verantwoordelijkheid die de Vlaamse Regering heeft, daar is maar één begrip voor: schuldig verzuim.

EEN SOCIAAL HERSTELBELEID

De Vlaamse Regering heeft gefaald. Haar enige optie? Een sociaal herstelbeleid. Na jaren tijdverlies moet de sociale woningbouw uit het verdomhoekje worden gehaald. Zonder een versnelling zal de betaalbaarheid van wonen nooit verbeteren. Want hoe je het ook draait of keert, meer sociale woningen zijn goed voor iedereen. Wie jaren op de wachtlijst staat, moet weg uit de veel te dure, energieverslindende privéhuurwoningen. Dat moet een belangrijke inzet worden voor de verkiezingen in 2024. Na de afbraak moet de heropbouw volgen, een nieuwe periode met een overheid die investeert en het verschil maakt zodat iedereen vooruit kan. En wie kan beter heropbouwen dan socialisten?

Na de afbraak moet in 2024 de heropbouw volgen, een nieuwe periode met een overheid die investeert.

Tot slot wil ik nog herinneren aan het recentste noodprogramma sociale woningbouw in Vlaanderen. Het was het Domus Flandria-project van Norbert De Batselier. Dat beleid had zijn kinderziekten, maar vooral de timing ervan is opvallend. Het noodprogramma werd opgestart begin de jaren 1990… kort na de eerste zwarte zondag van 1991. Het hoeft niet gezegd welke ideologische stroming en welke partij het meest baat heeft bij een verder slabakkende sociale woningbouw.

• N-VA
• wonen
• column