Terwijl opnieuw meer en meer over onderhandelen wordt gesproken, lijken we een fout uit het verleden te herhalen. Vladimir Poetin blijft niet gewoon ongestraft als Europese regeringsleiders weer met hem op de foto staan, de Duitse pijplijn heropendraaien en samen kumbaya zingen: hij, zijn opvolgers en andere landen krijgen een vrijgeleide hetzelfde te doen.

De wereld woedt vol (extern beïnvloedde) burgeroorlogen, maar eenzijdige agressie van de ene op de andere staat wordt bestreden. Een internationale gemeenschap met normen en waarden is niet gewoon een ideaalbeeld, maar een realiteit die voor tastbare gevolgen zorgt: vrede en veiligheid voor het grootste deel van de wereld. Die kan worden gewaarborgd omdat staten weten dat agressie een prijs kent. Als er geen voorbeelden meer zijn van die prijs, zoals het VN-antwoord op de Iraakse invasie van Koeweit (1990), is die wereldorde die we kennen in elkaar aan het vallen.

Vandaag zijn we waar we in 2014 waren. En dit keer moeten we de juiste beslissing maken.

Europa heeft dat einde zelf mee ingezet na 2014. Op papier werd de bezetting van de Krim wel veroordeeld, de facto werd ze goedgekeurd door sterke banden te behouden. We staan op het punt die fout opnieuw te maken. Ik zou stellen dat er zekerheid is dat Poetin na deze vrede (of iemand na Poetin, want schurkenregimes brengen schurken voort) Oekraïne of een ander buurland een volgende keer binnenvalt. Poetin wordt regelmatig als dwalend gecategoriseerd. Maar hoe het er nu naar uit ziet, als we hem effectief vrede geven en nog meer bezetting van Oekraïne toelaten, wordt hij de winnaar van dit verhaal. Vandaag zijn we waar we in 2014 waren. En dit keer moeten we de juiste beslissing maken. Die beslissing is: volhouden. Want dat is de enige rationele optie.

VREDESAKKOORDEN ZIJN TIJDELIJK

“Oorlog eindigt oftewel met een totale nederlaag, oftewel met een onderhandeld vredesakkoord.” Het wordt ons nu al even om de oren geslagen. Er wordt nooit bij verteld dat de meeste vredesakkoorden die vandaag gesloten worden inherent instabiel zijn en verbroken worden. Het handvol vredesakkoorden dat wel slaagt, is bovendien gebaseerd op garanties gedekt door derde partijen. Het Boedapestmemorandum (1994) en de Minsk-akkoorden (2015) konden tegenover kernreus Rusland door niemand gehandhaafd worden. Onder het mom ‘niet escaleren’ gaat Rusland bij een daad van agressie daarom altijd de winnende kaarten in handen hebben. Wanneer je praat met een kernmacht, gelden de normale onderhandelings- en drukkingsregels niet. De internationale gemeenschap – die enkel kan werken als de grote spelers, zoals Rusland, zich aan dezelfde normen en waarden houden – staat dan machteloos. Kernmachten vallen elkaar niet aan omwille van de wederzijdse afschrikking en andere staten worden afgeschrikt door een mogelijke reactie van de VN of supermacht VS.

Wat blijft dan over om Rusland af te schrikken, als sancties blijkbaar hun werk niet doen, als een zo verhoopte regimeverandering van onderuit uitblijft? Belangrijker nog: wat houdt andere autocratieën tegen om agressie opnieuw de norm te maken? Wat houdt Rusland tegen om na deze oorlog weer een oorlog te starten? Heel de autocratische wereld van Iran over China kijkt naar of het Rusland lukt. Als Rusland slaagt, als we vrolijk gaan onderhandelen, en als Europa en Rusland weer warme buren worden, is het hek van de dam.

Oekraïne doen standhouden, is autocraten overal afschrikken.

Daarom is het simpele antwoord dat Oekraïne zonder weg tussenin koste wat kost moet standhouden. Dat is makkelijk om te zeggen, maar de discussies over onderhandelen en de loomheid bij Europese defensieplannen doet vermoeden dat het belang van Oekraïne niet wordt ingezien. Meer nog, ik vind het defaitisme compleet misplaatst en denk dat we niet inzien hoe reëel de kans op slagen is. De Oekraïense weerstand is het voorbeeld waar iedereen naar kijkt. Ze bepaalt welke internationale orde de wereldleiders van vandaag nalaten. Deze oorlog is niet alleen existentieel voor Oekraïne, maar ook existentieel voor de plaats van bruut geweld in de wereld vandaag. Oekraïne doen standhouden, is autocraten overal afschrikken.

ALLES IN HANDEN OM TE WINNEN

Als Volodymyr Zelensky zegt dat Oekraïners voor onze strijd vechten, vind ik dat niet gewoon retoriek. Ik geloof dat. Is het dan niet absurd dat wij – een gemeenschap van soevereine, elkaar respecterende staten – aangevallen worden, eigenlijk perfect in staat zijn om die strijd vol te houden en te winnen, maar dat weigeren? We mogen blij zijn – zeker gezien de Belgische geschiedenis – dat de strijd op een andere bodem gevoerd wordt en dat het niet met onze mensen is.

Zij die voor onderhandelingen – een verliezersvrede voor Oekraïne – roepen, beseffen niet wat ze op ons afroepen.

Oorlogsmoeheid volgens Wiktionary: een groeiend verlangen in een oorlogvoerend land om de strijd op te geven, wat ook de gevolgen zijn. Dat laatste deel ‘wat ook de gevolgen zijn’ is cruciaal. Bij Vietnam en Afghanistan was er ook oorlogsmoeheid, maar er viel dan ook weinig te winnen. Hier is dat wel het geval. Eigenlijk is deze oorlog een potje blufpoker om ter langst volhouden. Gezien de massale industriële en economische macht van het Westen – zelfs zonder VS – kan een kind zien dat wij aan het langste eind trekken. Hetzelfde kon aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, of misschien meer passend, de Koude Oorlog, gezegd worden. Zij die voor onderhandelingen – een verliezersvrede voor Oekraïne – roepen, beseffen niet wat ze op ons afroepen. Ze maken een gevaarlijke misrekening. Vrede onderhandelen is misschien nu levens sparen, maar op lange termijn meer chaos en geweld veroorzaken.

RUSLAND UITPUTTEN

De enige weg voorwaarts is Rusland uitputten. Net als de Sovjet-Unie uit Afghanistan wegtrok, net als de Verenigde Staten in Afghanistan en Vietnam wegtrok. Als Oekraïners daar anders over beslissen – want hoe zou je zelf met dagelijks kapot geschoten steden en vermoorde naasten – is dat emotioneel volledig begrijpelijk, maar op lange termijn de verkeerde beslissing. De harde waarheid is dat deze oorlog nog jaren kan aanslepen en nog vele levens kan kosten. Het is geld dat we niet aan boter maar wapens moeten geven. Als socialisten is dat niet makkelijk.

Het is geld dat we niet aan 'boter' maar aan 'wapens' moeten geven. Als socialisten is dat niet makkelijk.

Tegelijk is het, zoals gezegd, de enige optie. Zeker als we in de toekomst niet nog meer een vrijgeleide aan agressie willen geven. Het is geen geld dat we geven aan een ingebeelde vijand, maar een reëel gevaar. Om het te zeggen met Obama’s woorden toen hij de Nobelprijs van de Vrede in 2009 accepteerde: “For make no mistake: evil does exist in the world. A non-violent movement could not have halted Hitler’s armies. Negotiations cannot convince Al Qaeda’s leaders to lay down their arms. To say that force is sometimes necessary is not a call to cynicism – it is a recognition of history; the imperfections of man and the limits of reason.”

NAVO-LIDMAATSCHAP IS MOREEL JUIST

Oekraïners willen vrede en veiligheid. Terwijl het kandidaat-lidmaatschap voor NAVO en EU voor Oekraïne eerst sympathieke gestes leken zonder veel reële toekomst, ben ik van de overtuiging geworden dat dit werkelijk de enige manier is om Oekraïne een veilig en welvarend land te kunnen laten worden en te zorgen dat Oekraïne, eens Rusland heeft opgegeven, niet nog eens binnengevallen wordt.

Er kan veel terechte kritiek gegeven worden op het buitenlands optreden van de NAVO, maar de kern, de collectieve veiligheid, werkt vandaag beter dan ooit.

Angela Merkel verdedigt in haar net verschenen biografie Vrijheid. Herinneringen 1954-2021 de keuze om het Oekraïense NAVO-lidmaatschap tegen te houden. Ik denk dat ze daardoor mee deze oorlog op haar kerfstok heeft. De fout is niet dat we ooit met Oekraïne gesprekken begonnen zijn over NAVO en EU, de fout is dat we Oekraïne nooit hebben toegelaten. Waarom worden anders Georgië en Oekraïne en niet Polen binnengevallen? Er kan veel terechte kritiek gegeven worden op het buitenlands optreden van de NAVO, maar de kern, de collectieve veiligheid, werkt vandaag beter dan ooit. Als een bevolking beschermen van een buitenlandse agressor een provocatie is, dan is dat de provocatie waard. Het is tijd dat we de discussie binnen de NAVO en de Europese Unie dan ook serieus gaan voeren. Het is moreel verwerpelijk om zelf te genieten van immense welvaart en ongekende veiligheid, maar anderen de kans te ontnemen om hetzelfde te bereiken als we die mogelijkheid hebben. En zeker als ze ook nog eens in onze plaats onze oorlogen voeren. Oekraïne heeft, evenveel als West-Europese landen, recht op de Europese droom van vrede en welvaart.

Het is geen grootspraak maar een nuchtere analyse dat als Oekraïne verliest, we allemaal verliezen. Europa mag niet toegeven aan oorlogsmoeheid op dit cruciale moment. De Oekraïense weerstand kan het baken zijn dat zowel Poetins opvolgers als andere autocratieën doet terugdeinzen. Daarom moet toegeven aan een bezetting voor Oekraïne geen optie zijn. Niet alleen omdat het moreel juist is, maar vooral omdat het verstandig is als we geen wereld willen waar naakte agressie opnieuw de norm wordt.

• column
• oorlog
• Oekraine
• Rusland