Gelijke kansen

Patrick Janssens staat voor een duidelijke missie. Als geen ander weet hij dat het cruciaal is om datgene wat het onderscheid maakt te benadrukken. Waarom kiezen voor zijn partij en niet voor een andere? Wat is haar uniek voordeel? Hij ziet het antwoord heel consequent in een boodschap van gelijke kansen. In 2001 werd dit in een nieuwjaarsbrief gegoten die nogal wat weerklank vond. In datzelfde jaar verscheen ook een boekje waarin het wat uitvoeriger uit de doeken werd gedaan. Maar begin 2002 kondigde hij een grootsere aanpak aan. De partij zou een groot onderhoud krijgen. Men geeft een wagen alleen een grondige beurt, als die nog een tijd mee kan. De campagne wil dan ook geen breuk zijn met het verleden. Het is integendeel uitdrukkelijk de bedoeling om aan te sluiten bij de fundamentele waarden van het socialisme. Alleen moeten die op een eigentijdse manier ingevuld worden. Er moet overigens ook aangeknoopt worden bij die andere vernieuwingsinspanningen die de voorbije jaren veel energie opgeslorpt hebben, met name het Sienjaal (1996) en het Toekomstcongres (1998).

De oude wagen onderhouden

Bij een grondige beurt moet men onvermijdelijk een aantal zaken vernieuwen. Af en toe gaat dat zelfs om een belangrijk onderdeel. Een modern socialisme heeft zijn koudwatervrees voor de vrije markt verloren. Het aanvaardt dat de markt een goed mechanisme is om een economie te sturen. Het beseft dat een economie ook in een systeem rechtvaardig georganiseerd kan worden. Dat leidt dan weer niet tot een blinde adoratie voor dat systeem. De markt is een middel en geen doel. Die rechtvaardigheid is er geen automatisch gevolg van, maar moet er uitdrukkelijk ingebouwd worden. Een modern socialisme heeft het niet voor blinde privatisering en liberalisering. Het kiest voor een duurzame economie, die alle belanghebbenden respecteert. Het pleit zeker niet voor een staat die alles regelt! De overheid is een middel en geen doel. De staat kan niet alle problemen oplossen. Het doel moet primeren, de middelen zijn bijkomstig.

Een open debat

Het groot onderhoud heeft nog een tweede betekenis. Onderhoud betekent ook gesprek. Het was van bij de start de bedoeling om zoveel mogelijk mensen te laten meespreken, ook mensen van buiten de partij. Dat kon al opgemaakt worden uit het boek dat bij de start gepubliceerd werd. Over alle onderwerpen werden niet alleen partijmensen geïnterviewd, maar telkens ook deskundigen uit heel diverse hoek. Dat is de voorbije maanden op twee manieren vervolgd. Er is een webstek geopend waar iedereen vrijuit kon reageren. Er zijn duizenden bezoekers op afgekomen. En er zijn verschillende werkgroepen actief geweest die opengesteld werden voor iedereen die wilde meepraten. Ze hebben voor de grote vakantie bijna allemaal een publiek evenement georganiseerd. Iedere werkgroep heeft zijn eigen weg gevolgd. Een heeft zelfs een virtuele weg uitgeprobeerd. Via een intern discussieforum op het net wilde men de vergaderingen en verplaatsingen vermijden. Dat werd helaas geen groot succes, al blijft het een leerrijk experiment. Andere hebben daarentegen op een heel klassieke manier in de diepte gewerkt. Een aantal werkgroepen hebben een tekst afgeleverd. Ze worden nu in deze bijzondere uitgave van Samenleving en politiek gebundeld. Ze vertolken niet noodzakelijk een eindstandpunt van sp.a. Over een aantal zaken moet zeker nog verder nagedacht worden. Maar het is meer dan waardevol materiaal, dat niet zomaar in laden mag verdwijnen. De publicatie beschouwen we als een tussenfase, waarbij nieuwe reacties meer dan welkom zijn.

Een discussiecongres

De partij houdt in november een congres, waar over een aantal stellingen gedebatteerd en gestemd zal worden. Daar zullen niet alle thema’s aan bod komen. We willen vermijden om er een klassiek congres van te maken waar de deelnemers alleen maar een onderdeel in een applausmachine zijn. Wil men het congres echt laten meespreken, dan moet het aantal onderwerpen beperkt zijn. Voor de thema’s die sp.a op het congres zal bespreken, komen trouwens ook niet alle voorstellen die in de teksten terug te vinden zijn, aan bod. Er zal zorg voor gedragen worden om precies die voorstellen uit te pikken waarover het meest discussie verwacht kan worden. Men mag dit niet interpreteren als een signaal dat de andere thema’s voor de partij van ondergeschikt belang zouden zijn. Arbeid, duurzaam leven, publieke dienstverlening en globalisering blijven uiteraard cruciaal binnen een vernieuwingsproces en zullen in de komende tijd nog verder uitgewerkt worden. In januari van volgend jaar wordt een groots colloquium georganiseerd. En de voorstellen zullen in het uiteindelijke verkiezingsprogramma terug te vinden zijn. Er komt immers nog een speciaal verkiezingscongres om het eigenlijke programma vast te leggen.

De rode draad

Dat de teksten hier een plaats vinden is dan ook een goede zaak. Sommige producten van werkgroepen werden trouwens reeds in het tijdschrift opgenomen, meer bepaald de tekst over internationale veiligheid (februari 2002), interne veiligheid (oktober 2001) en migranten (april 2002). Ze worden hierna niet hernomen. De rode draad is gelijke kansen. Zo heeft iedereen recht op arbeid. De overheid moet dit op een zo efficiënt mogelijke manier garanderen. Maar er kan alleen recht op arbeid zijn, indien iedereen tegelijk de verantwoordelijkheid heeft zich in te schrijven in een traject naar werk. Het doel is dat iedereen maximaal van zijn mogelijkheden gebruik kan maken. Dat betekent dan weer niet dat arbeid boven alles mag primeren. Al te veel zorgt de combinatie arbeid en gezin voor onleefbare stress. Er is nood aan een harmonie tussen werk en vrije tijd, aan een ontspannen arbeidsmarkt. Ook op cultureel vlak moet iedereen gelijke kansen krijgen om zich te ontplooien. We moeten resoluut kiezen voor kwaliteit, maar kwaliteit voor iedereen. Kunst is geen zaak voor een elite, kunst moet bij de mensen gebracht worden. De kunstwereld moet op dit vlak bereid zijn tot resultaatverbintenissen. Verder komt werken aan gelijke kansen neer op werken aan een duurzaam leven. Duurzame ontwikkeling heeft te maken met rechtvaardig, efficiënt en nuttig gebruik van schaarse middelen. Duurzame ontwikkeling levert geen gevecht op leven en dood om de schaarse middelen, maar respecteert alle belanghebbenden. Duurzame economie durft die verantwoordelijkheid te nemen. Gelijke kansen zijn alleen op internationaal niveau realiseerbaar. ‘Welvaartsegoïsme’ staat haaks op socialisme. Dat impliceert eerlijke prijzen voor grondstoffen, eerlijke handel en participatie van de armere regio’s in het beheer van de wereld. Gelijke kansen voor iedereen kan trouwens alleen maar als de participatie van de bevolking aan het maatschappelijk besluitvormingsproces overal zo groot mogelijk is. Ze mag vooral niet gratuit zijn, wat opkomstplicht en bindende referenda impliceert. Het onderwijs is het terrein bij uitstek waar gelijke kansen vandaag niet gerealiseerd zijn. Nog altijd bepaalt de opleiding van de ouders in heel hoge mate de kansen van kinderen. Zolang de manier waarop het onderwijs gefinancierd wordt niet anders gebeurt zal dat niet veranderen. Een belangrijke voorwaarde om gelijke kansen te realiseren is mobiliteit. Onvoldoende mobiliteit hypothekeert de kansen op werk, scholing, vrijetijdsbeleving enzovoort. Basismobiliteit is dan ook een basisrecht. Dat geldt ten andere ook voor wonen. Slecht wonen heeft gevolgen op onder meer gezondheid en de schoolresultaten van de kinderen. Een goede woning bepaalt heel sterk in welke mate mensen hun kansen kunnen ontplooien.

Bedankt

Er is al op gewezen: aan Het Groot Onderhoud hebben veel mensen meegewerkt, via de webstek of via de werkgroepen. Werkgroepen vergaderden meestal ’s avonds en in Brussel en waren dus een hele opgave. De deelnemers moeten weten dat hun medewerking ten zeerste gewaardeerd wordt. De voorzitters en secretarissen verdienen een bijzonder woord van dank, omdat zij op een dynamische wijze aan de kar getrokken hebben. Tot slot moet ook Samenleving en politiek bedankt worden, omdat het dit bijzonder nummer uitgeeft. Het tijdschrift is al langer niet meer van de socialistische partij, maar die partij kan alleen maar blij zijn met de belangstelling die het toch nog voor haar heeft.

cartoon: © Arnout Fierens

*Themanummer: Het Groot Onderhoud van sp.a *

voorzitter: Siska Germonpré - secretaris: Patrick Scheir (werkgroep maatschappelijke participatie) - Democratie, overal en voor iedereen
voorzitters: Magda De Meyer, Kathleen Van Brempt, Robert Voorhamme - secretarissen: Lynn Massant, Steven Pattyn, Christa Schaut, Toon Wassenberg (werkgroep duurzaam leven) - Duurzaam leven voorzitters: Dirk Vandermaelen, Stefaan Thijs - secretarissen: Sander Spanooghe, Jan Vermeersch (werkgroep globalisering) - Gelijkekansenbeleid op internationaal niveau
voorzitter: Dany Vandenbossche - secretaris: Tom Sierens (werkgroep cultuur) - Cultuur: de smaak van de taart
voorzitter: Patrick Janssens - secretaris: Katlijn Schroyens (werkgroep onderwijs) - Een sociaal en progressief onderwijsalternatief
voorzitter: Hans Bonte - secretaris: Yves De Ridder (werkgroep arbeid) Recht op beter werk voor iedereen
voorzitter: Anne-Marie Baeke - technische ondersteuning: Johan Vandenberghe (werkgroep huisvesting) - Recht op wonen
voorzitter: Daan Schalck - secretaris: Kris Van der Coelden (werkgroep mobiliteit) - Mobiliteit

Samenleving & Politiek, Jaargang 9, 2002, nr. 8 (oktober), pagina 1 tot 3

• sociaaldemocratie
• sp.a
• ideologie
• ideologisch congres sp.a
• edito
• redactioneel