Alle begin is moeilijk. Dat geldt zeker voor het schrijven van een eerste redactioneel als hoofdredacteur na het afscheid van Carl Devos eind 2007. Carl die met zijn scherpe, kort op de bal spelende politieke analyses faam heeft verworven en waarschijnlijk (een peiling ontbreekt) een van dé bekendste politicologen in Vlaanderen is geworden. De verdiensten van Carl zijn niet gering. Onder andere door zijn bekendheid vestigde hij ook de aandacht van de opiniemakers op sommige bijdragen in Samenleving en politiek, waardoor Sampol vandaag een stempel drukt op het politieke en maatschappelijke debat. Daarnaast vervulde Carl in dit blad een uitstekende brugfunctie tussen de academische en de bredere maatschappelijk politieke wereld. Analyses die voor een groot publiek in begrijpbare taal worden gepresenteerd, is een niet te onderschatten vaardigheid. Carl doet dit met verve. Ongetwijfeld zullen we van Carls bijdragen aan het maatschappelijk debat in de verschillende massamedia kunnen blijven genieten. En hij mag dan wel ontslag hebben genomen als hoofdredacteur van dit blad, hij blijft, tot ieders grote tevredenheid, deel uitmaken van de redactieraad.
Herman Balthazar, voorzitter van de Stichting Gerrit Kreveld(als uitgever), omschreef in het vorige nummer de opdracht van Sampol als een tijdschrift dat in reflectie, debat, aansporing en politiek-ideologische innovatie een intellectuele vrijplaats is voor de sociale democratie. Het is goed af en toe even te blijven stilstaan bij de uitgangspunten, de missie van het tijdschrift en Herman Balthazar heeft met zijn bijdrage de voorzet gegeven om hier even verder op in te gaan.
Het gebrek aan (intern) inhoudelijk debat kwam naar voor als één van de belangrijke oorzaken voor de verkiezingsnederlaag van de sp.a. Als deze stelling klopt, betekent dit dan dat bij de meer electoraal succesvolle partijen wel een sterk inhoudelijk debat aanwezig was? Dit valt te betwijfelen. De vaststelling dat het bij andere partijen niet beter is, kan het leed wat verzachten maar biedt geen oplossing op lange termijn. Zeker niet voor een sociaaldemocratische partij. Sociaaldemocratische partijen zouden per definitie progressief moeten zijn. Zij moeten geloven in de maakbaarheid van de samenleving, gebaseerd op ten minste drie fundamentele waarden: vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Omdat samenlevingen - en de globale context waarin die samenlevingen functioneren - veranderen, moeten progressieve partijen telkens opnieuw in de concrete dagdagelijkse politieke praktijk (nieuwe of vernieuwde) antwoorden formuleren om die basiswaarden te realiseren. De verantwoording voor een progressieve beleidskeuze is echter veel moeilijker dan wat conservatieve partij doorgaans hoeven te doen. In essentie verwijzen deze naar ‘hoe goed het vroeger wel was’ en beogen ze een situatie die in het verleden heeft bestaan. Dit streven, alsook de beschrijving van dat verleden, is bovendien vaak een utopie. Progressieve partijen werken meestal naar een toekomstmodel dat (nog) niet bestaat. Het verwijzen naar zo’n (utopisch) toekomstmodel geeft minder houvast; het bevat in essentie een onzekerheid.
De modale Vlaming boert goed, mede door de verwezenlijkingen van de linkse partijen. Hoe beter de Vlaming het heeft, hoe minder evident het is om die Vlaming te laten geloven dat men de solidariteit tussen mensen (en gemeenschappen, in de ruime zin van het woord) moet behouden. Iemand die het goed heeft, zal in eerste instantie die verdienste bij zichzelf leggen, veel minder bij de kansen en de ondersteuning die hij vanuit de samenleving heeft gekregen. Hiermee is niet gezegd dat men ‘de Vlaming’ niet kan overtuigen van belangrijke beleidsopties gebaseerd op gelijkheid en solidariteit. Neen, het blijkt alleen een veel moeilijker verhaal te zijn. De samenleving maken, betekent mensen hun gedrag (minimaal) maar best ook hun houdingen en waarden (wenselijk) bijsturen. Bovendien kan er niet altijd teruggevallen worden op oude recepten (omdat ze niet meer werken of een averechts effect hebben binnen de huidige politiek-economische context) en moeten nieuwe recepten worden bedacht en geïmplementeerd.
Dat zijn enkele redenen waarom voor progressieve partijen, meer dan voor conservatieve en economisch rechtse partijen, het blijvend ontwikkelen van argumenten en ideeën essentieel is. Omdat een links progressief, sociaaldemocratisch verhaal veel meer argumentatie vraagt, veel meer overtuigingskracht en creativiteit vereist, vraagt het meer inspanningen. Het is een beetje zoals de vaststelling die veel vrouwen maken: ‘ik moet me dubbel zo hard bewijzen om hetzelfde loon te verkrijgen als een man in dezelfde functie’. Je zou hetzelfde kunnen zeggen over sociaaldemocratische partijen, zeker in Vlaanderen. Een sociaaldemocratisch project gaat in tegen het ‘gezond verstand’, want het ‘gezond verstand’ overstijgt zelden het individuele belang. Een sociaaldemocratisch project vraagt integendeel ook inspanningen van het individu voor het collectieve (de onzichtbare andere).
De vraag of je voor inhoudelijke vernieuwing, ideeënontwikkeling en opbouw van argumentaties debat of discussie nodig hebt, is dus een overbodige vraag. Het voltstaat om te zeggen dat het debat de argumenten en de ideeën aanscherpt. Het debat brengt verschillende invalshoeken naar voor en het relativeert het eigen grote gelijk. Alleen debat om het debat volstaat echter niet. Ook het proces, de mate van betrokkenheid van verschillende (relevante) actoren, en het mogelijke daaruit volgende besluitvormingsproces zijn belangrijk. Met andere woorden, een goed georganiseerd debat verbetert niet alleen de inhoud en de argumentatie, het kan ook het draagvlak van politieke acties vergroten.
Het tijdschrift Samenleving en politiek heeft de ambitie een bijdrage te leveren aan het inhoudelijk debat en wil zo het sociaaldemocratisch gedachtegoed in Vlaanderen aanmoedigen. Sampol moet daarom het beste uit mensen kunnen halen. Het moet mensen stimuleren om nieuwe en creatieve ideeën te lanceren en af te toetsen. Het wil een stimulans zijn voor mensen die hun nek durven uitsteken en niet bang zijn om met hun ideeën het debat aan te gaan. Sampol zal bijdragen blijven publiceren over alle mogelijk relevante maatschappelijke thema’s, geschreven door mensen actief uit sociale, sociaaleconomische, culturele, politieke en academische middens. Dit is geen nieuw statement van een nieuwe hoofdredacteur, maar het verderzetten van het werk van alle voorgaande hoofdredacteurs en huidige redactieleden van dit maandblad.
Wie Sampol kent, weet dat onderbouwde kritische reflecties essentieel zijn. Door die kritische bijdragen komt Sampol soms op gespannen voet te staan met politieke partijen, en meer in het bijzonder met de sp.a. Hieromtrent bestaat er soms nog een misverstand. Af en toe krijgt men nog eens te horen dat Sampol het huisblad is van dé partij, en hiermee wordt dan de sp.a bedoeld. Sinds 2000 wordt Sampol echter uitgegeven door de Stichting Gerrit Kreveld, een onafhankelijke denktank, en functioneert de redactieraad volledig autonoom. Zelfs de bestuurders van de Stichting bemoeien zich niet met de inhoud van het tijdschrift. Door de invalshoek van het tijdschrift, de ondertitel ervan is trouwens tijdschrift voor een democratisch socialisme, is het voor de handliggend dat sp.a, als enige socialistische partij in Vlaanderen, regelmatig het voorwerp vormt van de ingestuurde bijdragen én dat sp.a-politici met hun publicaties de weg naar Sampol vinden.
Maar het zou kortzichtig zijn om te denken dat er alleen bij de sp.a sociale democraten te vinden zijn. Sampol wil zich blijven openstellen voor alle sociale democraten (in de ruime zin van het woord, we zouden ook kunnen zeggen ‘links georiënteerden’) in Vlaanderen én daarbuiten. Dit betekent zeer concreet dat ons tijdschrift uiteraard ook openstaat voor sociale democraten actief bij politieke partijen als Groen! en spirit, en bij sociale bewegingen zoals ACW, BBL, e.d. Sampol is geen partijblad, maar een blad bestemd voor alle mensen die ijveren voor een samenleving die gebaseerd is op solidariteit, gelijkheid en vrijheid. Bovendien willen we niet alleen naar onze eigen Vlaamse navel staren, maar ook over de grenzen kijken. Een blik op de wereld kan soms verbazingwekkend verhelderend zijn en draagt bij tot relativering en nuancering.
Het is natuurlijk ook de bedoeling dat zoveel mogelijk sociale democraten in Vlaanderen het tijdschrift lezen. Het doet me denken aan een uitspraak van een voormalig vooraanstaand sp.a politicus: ‘Er zijn veel sociale democraten in Vlaanderen, alleen weten ze het nog niet’. Als dit het geval is dan staan de linkse partijen én Sampol nog een mooie toekomst te wachten. De redactie hoopt alvast samen met u, de lezer, haar steentje daartoe bij te dragen.
In dit eerste nummer van 2008, een januarinummer dat traditiegetrouw bestaat uit een aantal nieuwjaarsbrieven, vroegen we aan Caroline Gennez(sp.a), Mieke Vogels (Groen!), Rudy Demotte (PS), Jean-Michel Javaux (Ecolo), Caroline Copers (ABVV), Ilse Dielen (ACV), Daniël Termont (Burgemeester Gent), Béatrice Delvaux (Le Soir), Monica De Coninck (OCMW Antwerpen), Anke Hintjens (Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen), Bogdan Vanden Berghe (11.11.11.) en Hendrik Vos (UGent) om een korte terugblik op 2007 en hun vooruitzichten/wensen voor 2008 op papier te zetten. De keuze van de auteurs en de invulling die zij aan hun nieuwjaarsbrief gaven, kan meteen een illustratie zijn dat we met Sampol een aantal grenzen willen blijven doorbreken.
Tot slot wens ik u een fantastisch én boeiend 2008.
Patrick Vander Weyden
Hoofdredacteur
edito - democratie - politiek - nieuwjaarsbrief - Samenleving en politiek
Samenleving & Politiek, Jaargang 15, 2008, nr. 1 (januari), pagina 1 tot 3
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.