Uit een studie van Stichting Gerrit Kreveld, met de Europese denktank FEPS en andere partners, blijkt dat Belgische millennials positief staan tegenover de EU en een sterke wens kennen voor een Europees vangnet. Ten aanzien van vluchtelingen en economische migranten zijn ze een stuk kritischer
Wie zijn die millennials ook alweer? Het is de eerste generatie die volwassen werd in het nieuwe millennium 2000; (jong)volwassenen dus tussen 18 en 35 jaar. Ze maken ongeveer een kwart van de Europese bevolking uit en hebben een track record om niet te gaan stemmen. Bij de Europese verkiezingen van 2014 ging slechts 27% van de Europese jongeren tussen 18 en 24 jaar stemmen, terwijl de algemene opkomst 43% bedroeg. Dat doet een gebrek aan vertrouwen vermoeden in de Europese Unie (EU). Maar is dat wel zo? In de aanloop naar de Europese verkiezingen van eind mei is het interessant om te onderzoeken hoe millennials naar de EU kijken. Millennial Dialogue on Europe bevroeg meer dan 10.000 millennials in 10 EU-landen, waaronder België.1 In dit artikel bekijken we de resultaten voor ons land in detail.
DEMOCRATIE
Langs beide zijden van het politieke spectrum horen we over het zogenaamde democratische deficit van de EU, met een complexe besluitvorming die te ver van de burgers af staat. Toch staat 75% van de Belgische milllennials positief tegenover de EU.2 Dat is een hoog cijfer. Tegelijk ligt dit percentage iets lager ligt dan bij hun Europese leeftijdsgenoten (80%). Dat is opmerkelijk aangezien België, als één van de oprichters van het Europese project, tot voor kort altijd een voornamelijk pro-Europees land is geweest.
Uit eerder onderzoek3 bleek dat Belgische millennials hun middenvinger opsteken naar de traditionele partijpolitiek en zich niet gehoord voelen, en dat geldt net zo voor het Europese project: 83% van de Belgische millennials vindt dat de EU jongeren meer moet betrekken bij de Europese besluitvorming en 80% wil meer impact op hoe de EU haar economisch beleid vormgeeft. Tegelijk bestaat de vraag naar een meer krachtdadige Unie: 68% van de Belgische millennials wil de EU meer macht geven om lidstaten aan te pakken die zich niet aan de Europese regels houden.
INTEGRATIE
In de preambule van het oprichtingsverdrag van de EU staat een 'ever closer union' als expliciete doelstelling. Of de Belgische millennials zich daar vandaag nog in vinden, blijkt niet meteen uit deze studie: hoewel slechts 10% van oordeel is dat de Europese integratie een halt moet worden toegeroepen, vindt een kleine meerderheid van 55% dat de EU in de verkeerde richting evolueert. Opvallend is dat 58% van hen voorstander is van een eengemaakt EU-leger; Emmanuel Macron zal het graag horen. Maar er is ook pessimisme, want een kleine meerderheid van 55% denkt dat er nog landen de EU zullen verlaten.4 De Brexit werkt besmettelijk.5
Uit de studie blijkt dat de drie EU-topprioriteiten voor de Belgische millennials niet verschillen van die van hun Europese leeftijdsgenoten: het aanpakken van armoede en socio-economische ongelijkheid, de uitbouw van milieubescherming en het promoten van hernieuwbare energie, en de hervorming van het Europese migratiebeleid. Koopkracht, klimaat en migratie: het zijn ook de thema's die spelen in de verkiezingscampagne voor de regionale en federale verkiezingen van 26 mei.
SAMENLEVING
Millennials werden volwassen in tijden van economische recessie. Hun generatie kenmerkt zich door een hoge scholingsgraad – 4 op 10 van de Europese millennials heeft een universitair diploma – in combinatie met hoge jeugdwerkloosheid, vooral in Zuid-Europa. Sociaal beleid is echter nauwelijks geharmoniseerd op Europees niveau. Uit de studie blijkt dat Belgische millennials openstaan voor grotere EU-zeggenschap op het vlak van sociaal beleid: 81% vindt dat de EU moet zorgen voor een minumumloon voor alle EU-werknemers en 82% wil meer financiële steun van de EU voor kinderen; het zijn percentages die sporen met die van hun Europese leeftijdsgenoten.
Inzake de strijd tegen de genderongelijkheid en inzake de werkloosheidsuitkeringen, verschillen de attitudes van Belgische millennials echter. Maar liefst 58% van de Belgische millennials gelooft dat de genderkloof in lonen en pensioenen moeten worden aangepakt, in vergelijking met 47% van hun Europese leeftijdsgenoten. Ook opvallend: daar waar 59% van de Europese millennials van oordeel is dat dat de EU werkloosheidsuitkeringen moet voorzien voor al haar burgers, ligt dat percentage bij Belgische millennials op 48%. Dat laatste is wellicht te verklaren door het feit dat de steun hiervoor veelal lager is in de rijkere lidstaten met sterk ontwikkelde welvaartsstaten, zoals België.6
Het Erasmus-project is één van Europa's meest succesvolle initiatieven. In de voorbije 30 jaar waren er meer dan drie miljoen studentenuitwisselingen; de Europese Commissie wil dat aantal nog verdubbelen tegen 2025. Belgische millennials volgen de Commissie daarin. Wel wil 52% van de Belgische millennials Erasmus verder uitbreiden naar een beroepsopleiding voor jonge werknemers en vindt slechts 27% van hen dat de voorkeur moet liggen bij studenten en stagiaires.7
DE WERELD
De wereld buiten de EU lijkt steeds meer instabiel, met geweld in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, een steeds assertiever Rusland en de VS van Donald Trump die niet langer een onvoorwaardelijke bondgenoot lijken. Belgische millennials steunen de notie 'samen sterker' in mondiale kwesties: 59% is van oordeel dat de EU moet optreden met één stem op het wereldtoneel en 74% vindt dat de EU meer moet doen in de strijd tegen de klimaatopwarming en voor de bescherming van het milieu.
Nog zo'n mondiale kwestie is de vluchtelingencrisis, die overal in Europa de wind in de zeilen blies van antimigrantenpartijen. Ook bij de Belgische millennials zien we scepticisme. Zo vindt slechts 34% van hen, hoewel opgegroeid in een superdiverse samenleving en de meest geschoolde generatie ooit, dat de EU het makkelijker moet maken voor vluchtelingen om te leven en werken in Europa (Figuur 5). Dat percentage ligt hoger dan in Hongarije (16%) en Polen (13%), maar lager dan in de buurlanden Frankrijk (44%) en Duitsland (40%).8 Ook vindt 66% van de Belgische millennials dat de EU genoeg doet voor vluchtelingen en niet meer vluchtelingen moet accepteren dan we op dit moment doen. Dat is, opnieuw, een lager percentage dan Hongarije (84%) en Polen (87%), maar ook weer hoger dan in de buurlanden Frankrijk (56%) en Duitsland (60%).
Hetzelfde beeld ontstaat met betrekking tot economische migranten, die een groot deel uitmaken van de mensen die Europa binnenkomen (Figuur 6). Op de vraag of de EU het makkelijker moet maken voor economische migranten om te wonen en werken in Europa, staan de Belgische millennials (26%) dichter bij hun Poolse leeftijdsgenoten (24%) dan bij die uit Frankrijk (36%).9 Op de stelling of de EU het moeilijker moet maken voor economische migranten om te leven en werken in Europa, gaat maar liefst 55% akkoord; een percentage dat wel meer in de buurt ligt van de buurlanden Frankrijk (49%) en Duitsland (55%). Slechts 19% van de Belgische millennials vindt dat het huidige EU-migratiebeleid goed werkt, met lage percentages in alle onderzochte landen. Over het algemeen lijken Belgische millennials, net als hun Europese leeftijdsgenoten, iets meer bereid vluchtelingen op te nemen dan economische migranten. Toch zijn ze ten opzichte van beide groepen relatief kritisch.
NOTEN
1 De 10 EU-landen uit de enquête zijn Frankrijk, Duitsland, Polen, Portugal, Griekenland, Spanje, Italië, Hongarije, Zweden en België. Deze landen zijn een doorsnede van de EU en maken 77,85% van de Europese bevolking uit (het VK niet meegerekend). Deze studie werd uitgevoerd door de Europese denktank FEPS in samenwerking met ThinkYoung, en met de steun van Stichting Gerrit Kreveld, Institut Emile Vandervelde, BCW, Microsoft en Coca-Cola. De volledige studie, met ook alle info over de methodologie op pp. 25-28, is te lezen via: https://www.feps-europe.eu/attachments/publications/millennial%20dialogue%20report_for%20web_v21.pdf. De percentages in dit artikel komen uit deze studie, tenzij anders vermeld.
2 In deze studie wordt geen opdeling gemaakt in de attitudes van millennials uit Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Uit het ISPO Verkiezingsonderzoek 2014 blijkt, bijvoorbeeld, dat het euroscepticisme in de drie Gewesten niet veel van elkaar verschilt. Sharon Baute, Koen Abts. 'Hoe eurosceptisch is de Vlaming?', Samenleving & Politiek, jg. 26/nr. 4, april 2019, pp. 30-37.
3 Wim Vermeersch, 'Hoe kijken millennials naar politiek?', Samenleving & Politiek, jg. 23/nr. 7, september 2016, pp. 96-104, https://www.sampol.be/2016/09/hoe-kijken-millennials-naar-politiek.
4 Dat percentage ligt min of meer in de lijn van Europese millennials (58%) en van wat de Europese publieke opinie daarover denkt (55%).
5 De enquête werd in de zomer van 2018 afgenomen. Gezien de huidige Brexit-chaos zou dat percentage vandaag wel eens lager kunnen liggen.
6 Frank Vandenbroucke, 'Europese solidariteit is populair', Samenleving & Politiek, jg.26/nr.4, april 2019, pp. 44-49.
7 Dat is anders bij Griekse en Portugese millennials: bij hen vindt respectievelijk 59% en 52% dat het Erasmus-programma moet focussen op studenten en stagiaires. Dat is wellicht te verklaren door de hoge jeugdwerkloosheid in die landen, waardoor veel millennials er niet in aanmerking komen voor een uitwisseling van jonge werknemers.
8 Bij de stelling 'De EU moet het makkelijker maken voor vluchtelingen om in Europa te leven en werken' vinden we de hoogste percentages in de Zuid-Europese landen Griekenland (48,5%), Italië (47%), Portugal (52%) en Spanje (54%); allen landen waar vluchtelingen op de kusten toekwamen, met uitzondering van Portugal. Opvallend bij deze stelling, en dat geldt voor alle landen, is dat de percentages merkbaar hoger liggen bij millennials tussen 27 en 35 jaar dan bij millennials tussen 18 en 26 (dat zien we ook bij dezelfde stelling over economische migranten).
9 Opnieuw vinden we de hoogste percentages in de Zuid-Europese landen Griekenland (59%), Italië (45%), Portugal (52%) en Spanje (48%).
Samenleving & Politiek, Jaargang 26, 2019, nr. 4 (april), pagina 38 tot 43
EUROPESE VERKIEZINGEN
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.